نوروتراپی رویکردی است برای درمان مسائلی مانند اختلالات اضطراب و افسردگی و میگرن و سایر اختلالات روانی که مغز را هدف قرار داده است. این اصطلاح نوروتراپی که شامل دو روش نوروفیدبک یا بیوفیدبک است به منظور آموزش مجدد مغز، ایجاد مهارت‌های جدید یا افزایش عملکرد مغز از طریق ورزش مغزی است. اما نوروتراپی با استفاده از تکنیک‌های تحریک مغز مانند تحریک جریان مستقیم (tDCS)، حباب صوتی و تصویری (AVS یا AVE) و تحریک الکتریکی جمجمه (CES) را هم نیز پوشش می‌دهد که در ادامه در این باره صحبت می‌کنیم…

نوروتراپی چیست؟

نوروتراپی به بهبود عملکرد مغز در جهت فکر کردن، احساس کردن، عمل کردن و … کمک می‌کند. این فعالیت ها از عملکرد فیزیولوژیکی ما، به ویژه عکس العمل مغز و سیستم عصبی منعکس می‌شود. نوروتراپی فرصتی را برای یادگیری جدید باز می‌کند و مسیر‌های مغزی جدیدی را ایجاد می‌کند که به ما خدمات بهتری می‌دهند. مشکلاتی مانند افسردگی و اضطراب زمانی ایجاد می‌شوند که مغز در حالت‌ها و الگو‌های ناسازگار قرار بگیرد. اغلب این الگو‌های غیر مفید به نوعی به مغز آموخته می‌شوند. به عنوان مثال وقتی مجبور هستید سوار قطار یا اتوبوس شلوغ شوید، دچار اضطراب و وحشت می‌شوید اما نوروتراپی در مدت زمان روند بهبودی برای فرد ایجاد می‌کند.

کاربرد استفاده از نوروتراپی

نوروتراپی با استفاده از تکنیک های اصلاح عملکرد مغز مزایای متعددی در شاخه انواع بیماری ها به همراه دارد. کاربرد‌های رایج عبارتند از:

• تسکین استرس و مدیریت اضطراب (همچنین هراس)
• بهبود خلق و خو و ایجاد انعطاف‌پذیری عاطفی
• بالابردن توجه و تمرکز و سایر جنبه‌های عملکرد اجرایی
• کمک به ترک افسردگی و تفکرات ناامید کننده
• برطرف سازی علائم برخی از بیماری ها و کمک به بهبود فعالیت های روزمره
• افزایش عملکرد شناختی و یادگیری
• تقویت انگیزه و انرژی و یادگیری مدیریت هوس، مشکلات عادت و اعتیاد
• کمک به درمان وسواس با ilf

عوارض استفاده از نوروتراپی

نوروتراپی به عنوان یکی از ایمن ترین روش های درمانی شناخته شده است و تاکنون عوارض و خطری در پس استفاده از این روش به ثبت نرسیده است. برخی افراد اظهار دارند که بعد از انجام نوروتراپی دچتار حالت تهوع می‌شوند که اغلب این مورد برای بیماران به دلیل داشتن استرس حین درمان است. این روش حتی تداخل دارویی برای شما ایجاد نمی‌کند و می‌توانید با اطمینان از این تکنیک بهره ببرید.

نوروتراپی چگونه کار می‌کند؟

استراتژی نوروتراپی تحریک ساختار و یا عملکرد سلول‌های مغزی است. این تحریک می‌تواند درونی یا بیرونی باشد یعنی محرک می‌تواند درون خود مغز باشد یا از محرکی خارج از مغز باشد. این محرک‌ها روی عملکرد مغز اثر می‌گذارد و بهبود می‌بخشد. روش های درمانی نوروتراپی بدون هیچ واسطه ای به سراغ درمان واکنش های مغز می‌روند و عملکرد های غیر طبیعی را به مرور زمان کاهش و برطرف می‌کنند و بر مقدار عملکرد های طبیعی مغز می‌افزاید. جالب است بدانید که خود مغز نیز این تغییرات را درک کرده و متوجه تغییر عملکرد خود می‌باشد.

انواع روش های نوروتراپی

به طور کلی دو نوع نوروتراپی وجود دارد که در ادامه به توضیح هر یک خواهیم پرداخت.

نوروتراپی همراه شرطی سازی

نوروتراپی مبتنی بر یادگیری، شرطی‌سازی و آموزش (یعنی شامل تغییرات نوروپلاستیک درونی) که بیوفیدبک و نوروفیدبک نمونه‌های برجسته‌ای از آن هستند. این روش‌ها ممکن است شامل توسعه مهارت‌ها، یا افزایش «تناسب مغز» از طریق ورزش (مانند نوعی تمرین با وزنه برای مغز) یا ترکیبی از این دو باشد.

1.2. بیوفیدبک

بیوفیدبک یک ابزار آموزشی است که نوعی فعالیت فیزیولوژیکی را در بدن اندازه‌گیری می‌کند. فیدبک یا بازخورد سیگنال‌های در حال تغییر را در زمان واقعی می‌دهد، و فرصتی را برای توسعه خودآگاهی بیشتر و همچنین یادگیری تأثیرگذاری بر فیزیولوژی شما در جهت مطلوب ایجاد می‌کند.

2.2. نوروفیدبک

نوروفیدبک شکلی از بیوفیدبک است که بر اساس اندازه‌گیری مستقیم فعالیت مغز مانند EEG است. روش نوروفیدبک ILF در مقایسه با سایر روش‌های کلاسیک، یک روش کمک درمانی مبتنی بر علائم یا Symptom Based هست. بنابراین ارتباط و تعامل خوب بین درمانگر و بیمار کاملاً حفظ می‌شود و در آن پزشک با مشاهده علائم بیمار، به بهبود اختلالات او کمک می‌کند. پیشنهاد می‌شود در صورتی که درمانگر هستید، آموزش دستگاه نوروفیدبک ILF را دنبال کنید و در صورتی که نیاز به درمان در این حوزه دارید، با این دستگاه به درمان بپردازید. زیرا این روش جزء جدیدترین و بروزترین روش‌های نوروتراپی در جهان است که در ایران نیز وجود دارد.

نوروتراپی با تحریک مغز

نوروتراپی مبتنی بر تحریک مغز (یعنی نوروپلاستیسیته با هدایت خارجی) که تحریک عصبی عنصر غالب آن است اما این بدان معنا نیست که سایر عناصر نیز در آن دخالت ندارند. تحریک مغز، مغز را از حالت یا الگوی معمولش بیرون می‌کشد یا هل می‌دهد که ممکن است یک حالت «گیر» یا یک الگوی ناسازگار باشد و سپس میل طبیعی مغز به خودتنظیمی یا تعادل خود را یا حتی خود درمانی، شروع می‌شود.

به عبارت دیگر، تحریک نوعی عامل استرس‌زا است که مغز به طور طبیعی تا آنجا که می‌تواند از آن “بازیابی می‌شود”.این روند ممکن است به موازات سایر اشکال تغییر باشد. به عنوان مثال اگر به باشگاه می‌روید و وزنه بلند می‌کنید، به عضلات خود فشار می‌آورید که باعث آسیب جزئی می‌شود.
در ساعات و روز‌های بعد، ماهیچه‌ها خود را بهبود می‌بخشند، شاید قوی‌تر از قبل شوند (مخصوصاً اگر تمرین را تکرار کنید). نوروتراپی مبتنی بر تحریک مغز اشکال مختلفی دارد که اشاره خواهیم داشت.

بیشتر بخوانید: درمان میگرن با نوروفیدبک

tDCS .1.1 تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال

tDCS شامل اعمال ولتاژ DC (ثابت) به پوست سر است تا مغز را در نقاط تماس فعال (یا افزایش تحریک‌پذیری عصبی) یا مهار کند. شما به دو الکترود نیاز دارید که بین آن‌ها جریان الکتریکی جریان دارد. یکی یا هر دو می‌تواند روی سر باشد (دوم می‌تواند در نزدیکی باشد، به عنوان مثال روی‌شانه). جریان کوچک (حدود ۱ میلی آمپر) را می‌توان به عنوان یک سوزن سوزن شدن خفیف احساس کرد.

پزشک می‌تواند انتخاب کند که الکترود‌ها را کجا قرار دهد و در نتیجه کدام قسمت از مغز را تحریک کند و می‌تواند قطبیت را معکوس کند، بنابراین مغز را فعال یا مهار می‌کند. این فناوری بسیار ساده و کم هزینه است. در واقع چندین دستگاه مصرف‌کننده اکنون در بازار هستند که احتمالاً شناخته شده‌ترین آن‌ها Focus tDCS است. معمولاً چیزی حدود ده جلسه ممکن است در یک دوره چند هفته‌ای انجام شود.

تحقیقات اولیه برای tDCS نوید قابل توجهی را نشان می‌دهد – اگرچه هنوز باید به عنوان یک درمان تجربی در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، مطالعات نشان داده‌اند که به افسردگی کمک می‌کند. اگرچه هیچ مدرکی مبنی بر ناامن بودن آن وجود ندارد، اما اثرات طولانی مدت آن واقعاً شناخته شده نیست.

2.1. ابزار صوتی و تصویری (AVE)

ابزار صوتی تصویری (AVE) از نور و صدا برای ایجاد تغییرات در عملکرد مغز استفاده می‌کند. این فناوری که به عنوان تحریک صوتی بصری (AVS) نیز شناخته می‌شود، پاسخ طبیعی مغز را به دنبال فرکانس برمی‌انگیزد، به این معنی که امواج مغزی (EEG) ریتم تحریک را دنبال می‌کنند مثلاً نور و صدا را با سرعت ۱۰ هرتز (ده برابر) می‌تابند.
همچنین این ابزار، فعالیت EEG آلفا را تحریک می‌کند (زیرا ۱۰ هرتز در محدوده آلفا قرار دارد).

3.1. تحریک الکتریکی جمجمه (CES)

این روش به عنوان الکتروتراپی جمجمه شناخته می‌شود مانند tDCS است که یک محرک الکتریکی را به مغز اعمال می‌کند. اما به جای استفاده از ولتاژ ثابت، از جریان متناوب یا پالسی استفاده می‌شود. الکترود‌ها معمولاً به لاله‌های گوش متصل می‌شوند.