درمان اسکیزوفرنی یکی از چالش‌های مهم پزشکی و روانپزشکی است که روش‌های متعددی برای کنترل آن بکار می‌رود. از دارو درمانی گرفته تا نوروتراپی، هریک مزایا و معایب خاص خود را دارند. با این حال درمان نوروتراپی اسکیزوفرنی با استفاده از سیگنال‌های مغزی، بیمار را قادر می‌سازد تا عملکرد ذهنی خود را بهبود بخشد. یکی از روش‌های نوروتراپی که تاثیر بسیار خوبی در کاهش علائم اسکیزوفرنی دارد، نوروفیدبک است. درمان اسکیزوفرنی با نوروفیدبک یک روش نوین است که بدون نیاز به دارو، عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد. این روش بر پایه‌ی تنظیم فعالیت‌های عصبی انجام میشود و به کاهش علائم بیماری کمک میکند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که نوروفیدبک و درمان اسکیزوفرنی می‌توانند در کاهش توهم، اضطراب و مشکلات شناختی فرد بسیار مؤثر باشند.
۱. اختلال روانشناختی اسکیزوفرنی چیست؟
اسکیزوفرنی یک اختلال پیچیده‌ی روانپزشکی است که بر تفکر، احساسات و رفتار فرد تأثیر می‌گذارد. این بیماری معمولاً با علائمی مانند توهم، هذیان و کاهش توانایی درک واقعیت همراه است. جهت دستیابی به نتایج مطلوب‌تر در درمان اسکیزوفرنی، نیاز به رویکردی چندجانبه است که شامل دارودرمانی، روان‌درمانی و تکنیک‌های نوین مانند درمان اسکیزوفرنی با نوروفیدبک میشود. علت دقیق این بیماری هنوز مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و تغییرات شیمیایی مغز در بروز آن نقش دارد.
افراد مبتلا ممکن است مشکلاتی در تمرکز، تصمیم‌گیری و تعاملات اجتماعی تجربه کنند. شدت علائم در بیماران مختلف متفاوت است و برخی ممکن است نیاز به درمان‌های پایدار داشته‌باشند. روش‌های جدید مانند درمان نوروتراپی اسکیزوفرنی (که یکی از آن‌ها نوروفیدبک است) با تأثیر بر عملکرد مغز، به بهبود علائم کمک می‌کنند.
بیتشر بخوانید: نوروفیدبک چیست؟
۱.۱. انواع اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی انواع مختلفی دارد که هر یک با علائم خاصی ظاهر می‌شوند. برخی بیماران دچار توهم و هذیان شدید هستند، در حالی که برخی دیگر اختلالات شناختی بیشتری نشان می‌دهند. درمان اسکیزوفرنی بسته به نوع آن متفاوت است و نیاز به بررسی تخصصی دارد. در ادامه به معرفی انواع اسکیزوفرنی می‌پردازیم:
- اسکیزوفرنی پارانوئید (Paranoid): رایج‌ترین نوع اسکیزوفرنی که با توهمات و هذیان‌های شدید همراه است. بیماران اغلب افکار بدبینانه و احساس تهدید دارند.
- اسکیزوفرنی کاتاتونیک (Catatonic): با اختلالات حرکتی مشخص میشود. بیمار ممکن است دچار بی‌حرکتی طولانی، حرکات غیرطبیعی یا رفتارهای تکراری شود.
- اسکیزوفرنی آشفته (Disorganized): علائم آن شامل گفتار نامنظم، رفتار نامتعادل و احساسات نامتناسب است. این بیماران معمولاً واکنش‌های احساسی غیرمنتظره دارند.
- اسکیزوفرنی باقیمانده (Residual): در این نوع، علائم حاد مانند توهم و هذیان کاهش می‌یابد، اما اختلالات شناختی و اجتماعی باقی می‌ماند.
- اسکیزوفرنی تمایز نیافته (Undifferentiated): زمانی تشخیص داده میشود که بیمار علائم ترکیبی از انواع مختلف اسکیزوفرنی را داشته باشد، اما در یک دسته مشخص قرار نگیرد.
۲. علائم اسکیزوفرنی
همانطور که گفتیم، اسکیزوفرنی یک اختلال روانپزشکی پیچیده است که تفکر، احساسات و رفتار فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. از مهم‌ترین علائم این بیماری میتوان به توهم، هذیان، اختلال در گفتار و کاهش انگیزه اشاره کرد. برخی بیماران صداهایی می‌شنوند که وجود خارجی ندارند یا باورهای نادرستی دارند.
بهطور کلی، علائم اسکیزوفرنی به سه دسته مثبت، منفی و شناختی تقسیم می‌شوند. علائم مثبت شامل توهم و هذیان هستند، در حالی که علائم منفی شامل کاهش تعاملات اجتماعی و بی‌تفاوتی است. مشکلات شناختی مانند کاهش تمرکز و ضعف حافظه نیز دیده میشود. با این حال، تحقیقات نشان داده‌اند که درمان اسکیزوفرنی با نوروفیدبک تأثیر مثبتی بر کاهش علائم این بیماری دارد. به طور کلی این علائم شامل موارد زیر است:
- علائم مثبت
- توهم: شنیدن یا دیدن چیزهایی که وجود ندارند
- هذیان: داشتن باورهای ثابت که مبتنی بر واقعیت نیستند.
- پارانویا: احساس بدگمانی، ترس یا پارانوئید
- تفکر آشفته: مشکل در تفکر منطقی یا گفتار درهم یا نامربوط
- رفتارهای عجیب و غریب: انجام کارهایی که بی هدف یا غیرعادی به نظر می رسند.
- علائم منفی
- کناره گیری اجتماعی: تمایل به دوری از افراد، یا داشتن مشکل در هماهنگی با تعاملات اجتماعی
- کاهش انگیزه: کاهش تمایل برای دستیابی به اهداف
- کاهش بیان عاطفی: احساس جدا شدن از احساسات، یا اختلال در بیان عاطفی
- آنهدونیا (Anhedonia): کاهش تجربه لذت
- علائم شناختی
- رفتار فیزیکی غیرمعمول
- تجربه نفوذ، کنترل یا انفعال
- تحریک شدید یا کند شدن حرکات
- مشکل در تمرکز
- مشکل در خواب
- حالت افسردگی
۲.۱. علائم و نشانه‌های ابتدایی اسکیزوفرنی
علائم ابتدایی اسکیزوفرنی معمولاً به‌آرامی ظاهر می‌شوند و در ابتدا ممکن است بهعنوان تغییرات رفتاری عادی تلقی شوند. کاهش تمرکز، افت عملکرد تحصیلی یا شغلی و کناره‌گیری اجتماعی از نشانه‌های اولیه هستند. برخی بیماران رفتارهای عجیب نشان می‌دهند یا دچار احساس بی‌تفاوتی شدید می‌شوند.
از دیگر نشانه‌های اولیه میتوان به اضطراب، تغییر در الگوی خواب و افزایش حساسیت به صداها یا نور اشاره کرد. برخی بیماران دچار بدبینی یا سوءظن غیرمنطقی می‌شوند. در صورت تشخیص زودهنگام در مراحل اولیه، استفاده از روش‌هایی مانند درمان اسکیزوفرنی با نوروفیدبک میتواند روند بیماری را کنترل کند. نوروفیدبک و درمان اسکیزوفرنی به تنظیم فعالیت‌های مغزی و کاهش علائم کمک شگرفی میکند.
۳. روش‌های متداول درمان اسکیزوفرنی
درمان اسکیزوفرنی معمولاً ترکیبی از دارودرمانی، روان‌درمانی و روش‌های نوروتراپی است. در این راستا، از داروهای ضدروان‌پریشی جهت کاهش توهم و هذیان استفاده میشود. این داروها عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی را متعادل کرده و شدت علائم را کاهش می‌دهند. روش‌های روان‌درمانی، مانند شناخت‌درمانی و رفتاردرمانی، نیز در بهبود عملکرد شناختی و کاهش علائم مؤثر هستند. از سوی دیگر در سال‌های اخیر، درمان اسکیزوفرنی با نوروفیدبک بهعنوان یک روش غیرتهاجمی برای تنظیم فعالیت مغزی مورد توجه قرار گرفته است. نوروفیدبک و درمان اسکیزوفرنی به بیماران کمک میکند تا الگوهای مغزی خود را بهبود و علائم پایدار بیماری را کاهش دهند.
۳.۱. درمان اسکیزوفرنی با دارو
درمان اسکیزوفرنی با داروهای ضدروان‌پریشی انجام میشود که دو دسته اصلی دارند: داروهای نسل اول مانند هالوپریدول و کلرپرومازین که اثرات قوی اما عوارض حرکتی بیشتری دارند. داروهای نسل دوم مانند ریسپریدون، کوئتیاپین و کلوزاپین، که اثربخشی مناسب و در عین حال عوارض کمتری بر سیستم حرکتی دارند. این نوع داروها به کاهش توهم، هذیان و رفتارهای غیرمنطقی کمک می‌کنند.
۳.۲. عوارض درمان اسکیزوفرنی با دارو
داروهای ضدروان‌پریشی عوارضی مانند افزایش وزن، خواب‌آلودگی و کاهش میل جنسی دارند. از سوی دیگر عوارض داروهای ضدروان‌پریشی در کوتاه مدت و دراز مدت بهطور گسترده‌ای بر سیستم عصبی و متابولیک اثر می‌گذارند.
عوارض کوتاه‌مدت:
- افزایش پرولاکتین: این مشکل میتواند موجب تغییرات در قاعدگی زنان و افزایش ترشحات در مردان شود.
- آثار حرکتی: داروهای نسل اول مانند هالوپریدول می‌توانند باعث بروز علائم حرکتی غیرارادی مانند دیسکینزی‌های دیررس و پارکینسونیسم شوند.
- خواب‌آلودگی: این مشکل عمدتاً در داروهای نسل دوم مانند ریسپریدون یا کوئتیاپین مشاهده میشود.
- سرگیجه و افت فشار خون: که در نتیجه اثرات دارو بر سیستم عصبی خودمختار رخ می‌دهد.
- مشکلات گوارشی: حالت تهوع، استفراغ و یبوست از جمله عوارضی هستند که در اثر استفاده از داروهای ضدروان‌پریشی مشاهده می‌شوند.
عوارض درازمدت:
- دیسکینزی‌های دیررس: از شایع‌ترین عوارض داروهای ضدروان‌پریشی است که در طولانی‌مدت موجب حرکت‌های غیرارادی و غیرقابل کنترل در بخش‌های مختلف بدن میشود.
- سندرم متابولیک: این وضعیت شامل افزایش وزن، دیابت نوع ۲، افزایش سطح کلسترول و فشار خون است که به‌ویژه در داروهای نسل دوم مشاهده میشود.
- اختلالات شناختی: این داروها به تدریج تأثیر منفی بر حافظه، تمرکز و عملکردهای شناختی بیمار می‌گذارند.
- افزایش خطر بیماری‌های قلبی: داروهای ضدروان‌پریشی می‌توانند باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی به دلیل تاثیر بر متابولیسم چربی‌ها و قند خون شوند.
۳.۳. اثرات دارو درمانی بر مغز
داروهای ضدروان‌پریشی عمدتاً بر سیستم دوپامینی مغز تأثیر می‌گذارند. این داروها با مسدود کردن گیرنده‌های دوپامین در مناطق خاصی از مغز (مانند نواحی زیر قشری و کورتکس پیش‌پیشانی) موجب کاهش علائم مثبت اسکیزوفرنی مانند هذیان و توهم می‌شوند. با این حال، این تغییرات در مسیرهای دوپامینرژیک ممکن است باعث بروز برخی عوارض حرکتی و شناختی شود.
این داروها همچنین ممکن است سیستم سروتونرژیک و نورآدرنرژیک را تحت تأثیر قرار دهند و باعث بروز تغییرات در خلق و خو و حساسیت به استرس شوند. در صورت استفاده از این داروها در بلندمدت، بیمار ممکن است دچار تغییراتی در فعالیت‌های مغزی و عملکرد روزانه خود گردد که نیاز به مراقبت دقیق‌تر دارد.
بهطور خلاصه، داروهای ضدروان‌پریشی با کاهش علائم روان‌پریشی تاثیر مثبتی دارند اما برای جلوگیری از عوارض جانبی طولانی‌مدت نیاز به نظارت دقیق و درمان‌های تکمیلی مانند نوروفیدبک و درمان نوروتراپی اسکیزوفرنی ضروری است. این کار باعث کاهش استفاده از دارو شده و از شدت عوارض دارودرمانی در درازمدت می‌کاهد.
۳.۴. درمان نوروتراپی اسکیزوفرنی
در درمان نوروتراپی اسکیزوفرنی، این روش‌ها بهعنوان یکی از رویکردهای نوین شناخته می‌شوند که اثرات مثبتی بر کاهش علائم این اختلال دارند. نوروفیدبک یکی از برجسته‌ترین روش‌های نوروتراپی است که با تنظیم امواج مغزی، عملکرد سیستم عصبی را بهبود می‌بخشد و به کنترل علائم اسکیزوفرنی کمک میکند. این روش به‌ویژه برای کاهش هذیان‌ها و توهمات موثر است و از این رو مورد توجه قرار گرفته است.
علاوه بر نوروفیدبک و روش‌های نوین آن مانند نوروفیدبک ILF، که تاثیرگذاری مثبتی در بسیاری از اختلالات روانشناختی دارند، روش‌های دیگر درمان نوروتراپی اسکیزوفرنی نیز بهعنوان یک روش مکمل در بهبود بیماران مؤثر است. تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای (TMS) بهعنوان یک روش غیرتهاجمی، در کاهش علائم منفی اسکیزوفرنی تاحدودی تأثیر دارد. تحریک جریان مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS) نیز برای بهبود شناخت و کاهش توهم‌ها به کار می‌رود.
این روش‌ها با تغییر فعالیت مغزی در نواحی خاص مغز، می‌توانند به بهبود وضعیت شناختی و هیجانی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی کمک کنند. البته تاثیر این روش‌ها بر درمان اسکیزوفرنی همچنان در حال تحقیق و بررسی است، اما گزارش‌ها نشان می‌دهند که در بسیاری از بیماران، درمان نوروتراپی اسکیزوفرنی با این روش‌ها در کنار دارودرمانی میتواند مفید باشد.
۳.۵. نوروفیدبک و درمان اسکیزوفرنی
نوروفیدبک و درمان اسکیزوفرنی میتواند بهعنوان یک روش مکمل، میزان استفاده از دارو و در نتیجه عوارض آن را کاهش دهد. بهطور کلی درمان نوروتراپی اسکیزوفرنی در کنار داروها، تنظیم فعالیت مغزی را بهبود می‌بخشد و کیفیت زندگی بیمار را افزایش می‌دهد.
نوروفیدبک یکی از روش‌های نوین نوروتراپی است که با تنظیم فعالیت امواج مغزی به بهبود علائم اسکیزوفرنی کمک میکند. در این روش، الکترودهایی روی سر بیمار قرار داده میشود و امواج مغزی او ثبت و تحلیل می‌شوند. سپس، بیمار با دریافت بازخوردهای دیداری یا شنیداری، از طریق مانیتوری که روبروی او قرار دارد، تلاش میکند تا فعالیت مغزی خود را تنظیم کند. این فرایند به مرور زمان انعطاف‌پذیری عصبی را افزایش داده و علائم اسکیزوفرنی مانند توهم، هذیان و ناهنجاری‌های شناختی را کاهش می‌دهد. در واقع با این کار مغز دچار خودتنظیمی میشود.
نوروفیدبک انواع مختلفی دارد که شامل نوروفیدبک باند فرکانسی (کلاسیک)، LORETA و ILF میشود. نوروفیدبک و درمان اسکیزوفرنی، عمدتاً با اثرگذاری بر قشر پیش‌پیشانی، لوب گیجگاهی و سیستم لیمبیک صورت می‌گیرد. این نواحی در پردازش هیجانات، تنظیم شناختی و کاهش توهمات نقش دارند. با بهینه‌سازی فعالیت نورون‌ها در این مناطق، نوروفیدبک میتواند عملکرد مغز را بهبود بخشد و نیاز به داروهای ضدروان‌پریشی را کاهش دهد.
۴. درمان اسکیزوفرنی با نوروفیدبک ILF: رویکردی نوین و اثربخش
نوروفیدبک ILF (Infra-Low Frequency) یک روش پیشرفته و غیرتهاجمی در درمان اسکیزوفرنی است که با تنظیم امواج مغزی در فرکانس‌های بسیار پایین، به تعادل سیستم عصبی مرکزی کمک میکند. این روش بر پایداری عملکرد نورونی تأثیر گذاشته و نوسانات نامنظم مغزی را کاهش می‌دهد. بیماران در حین جلسات، بازخوردهای دیداری یا شنیداری دریافت کرده و بهطور ناخودآگاه فعالیت مغزی خود را تنظیم می‌کنند. این تکنیک تنظیم سیستم لیمبیک و قشر پیش‌پیشانی را تسهیل کرده و علائمی مانند توهم، اضطراب و اختلالات شناختی را بهبود می‌بخشد.
یکی از مزایای کلیدی نوروفیدبک ILF، عدم وابستگی به داروهای ضدروان‌پریشی و کاهش عوارض جانبی ناشی از مصرف دارو است. این روش به انعطاف‌پذیری عصبی کمک کرده و با تنظیم ناهنجاری‌های امواج مغزی، عملکرد شناختی را تقویت میکند. در مقایسه با سایر روش‌های نوروتراپی مانند TMS و tDCS، نوروفیدبک ILF معمولا ایمن‌تر و پایدارتر است و تأثیر عمیق‌تری بر مدارهای عصبی مرتبط با تنظیم هیجانات دارد. همچنین، بیماران پس از جلسات درمانی، کاهش استرس، بهبود خواب و افزایش تمرکز را تجربه می‌کنند.
۴.۱. مطالعات و شواهد علمی درباره اثربخشی نوروفیدبک ILF در درمان اسکیزوفرنی
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که نوروفیدبک و درمان اسکیزوفرنی می‌توانند در کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مؤثر باشند. از این رو مطالعات علمی اخیر، اثربخشی بالای نوروفیدبک ILF را در درمان اسکیزوفرنی تأیید کرده‌اند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که جلسات مداوم این روش منجر به کاهش شدت علائم مثبت و منفی اسکیزوفرنی میشود. در یک مطالعه علمی معتبر، بیماران پس از ۲۰ جلسه درمانی، بهبود معناداری در ثبات هیجانی و توانایی پردازش اطلاعات نشان دادند. این یافته‌ها نشان می‌دهد که نوروفیدبک ILF میتواند بهعنوان یک درمان مکمل در کنار سایر روش‌های پزشکی، نقش مؤثری در مدیریت و درمان اختلال اسکیزوفرنی داشته باشد.
یکی از این مطالعات، مقاله‌ای با عنوان “اثربخشی نوروفیدبک ILF در بهبود علائم اسکیزوفرنی” است که در سال ۲۰۲۳ منتشر شدهاست. این پژوهش نشان داد که استفاده از نوروفیدبک ILF میتواند به کاهش علائم مثبت و منفی در درمان اسکیزوفرنی کمک کند.
۴.۲. درمان اسکیزوفرنی با نوروفیدبک ILF مناسب چه افرادی است؟
نوروفیدبک ILF برای بیماران اسکیزوفرنی با علائم پایدار و مقاوم به درمان دارویی مناسب است. این روش در افرادی که به داروهای ضدروان‌پریشی پاسخ مطلوبی نمی‌دهند، کاربرد دارد. همچنین بیمارانی که عوارض جانبی داروها را تحمل نمی‌کنند یا به دنبال کاهش وابستگی به دارو هستند، می‌توانند از نوروفیدبک ILF بهره ببرند. این تکنیک به بهبود تمرکز، کاهش توهمات شنیداری و تثبیت خلق کمک میکند. استفاده همزمان این روش با دارودرمانی نتایج بسیار امیدوارکننده‌ای ثبت میکند.
از سوی دیگر بیمارانی که همزمان با اسکیزوفرنی دچار اضطراب، افسردگی یا اختلالات شناختی هستند، کاندیدای مناسبی برای این روش محسوب می‌شوند. زیرا این روش عملکرد بسیار مطلوبی در اختلالات پایه اضطرابی دارد. از سوی دیگر نوروفیدبک ILF با تنظیم فعالیت امواج مغزی، عملکرد قشر پیش‌پیشانی و سیستم لیمبیک را بهبود می‌بخشد. توجه داشته‌باشید که حضور مستمر در جلسات درمانی، سبب حصول بهترین نتایج خواهد بود.
۵. سخن پایانی
درمان اسکیزوفرنی با نوروفیدبک ILF رویکردی نوین است که با تنظیم امواج مغزی، عملکرد بخش‌های کلیدی مغز را بهبود می‌بخشد. برخلاف روش‌های سنتی، این تکنیک غیرتهاجمی بوده و بدون عوارض جانبی داروها، به تثبیت خلق، کاهش توهمات و بهبود تمرکز کمک میکند. درمان اسکیزوفرنی با نوروفیدبک ILF بر اساس تنظیم فرکانس‌های مغزی در نواحی مرتبط با پردازش شناختی و هیجانی انجام و موجب تعادل در فعالیت‌های نورونی میشود. یکی از ویژگی‌های منحصر به‌فرد این روش، توانایی آن در تطبیق‌پذیری با الگوی خاص امواج مغزی هر بیمار است که آن را به گزینه‌ای مؤثر در درمان نوروتراپی اسکیزوفرنی تبدیل میکند. برخلاف روش‌های سنتی، نوروفیدبک ILF نیازی به تمرکز آگاهانه بیمار ندارد و از طریق بازخورد عصبی، تنظیم امواج مغزی را تسهیل میکند. پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که نوروفیدبک و درمان اسکیزوفرنی با این روش، موجب کاهش علائم منفی بیماری (مانند انزوای اجتماعی) شده و کیفیت زندگی بیماران را بهبود می‌بخشد.
سوالات متداول
- آیا اسکیزوفرنی قابل درمان است؟
اسکیزوفرنی یک اختلال مزمن است، اما با درمان‌های مناسب میتوان علائم آن را کنترل کرد. ترکیب دارودرمانی، روان‌درمانی و روش‌های نوین مانند درمان اسکیزوفرنی با نوروفیدبک میتواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند.
- نوروفیدبک ILF چگونه در درمان اسکیزوفرنی مؤثر است؟
نوروفیدبک و درمان اسکیزوفرنی از طریق تنظیم امواج مغزی و بهبود عملکرد شبکه‌های عصبی انجام میشود. روش ILF به طور خاص باعث کاهش نوسانات غیرطبیعی مغز شده و علائم منفی مانند انزوا، بی‌انگیزگی و اختلالات شناختی را بهبود می‌بخشد.
- آیا نوروفیدبک ILF جایگزین دارودرمانی در اسکیزوفرنی است؟
خیر، درمان اسکیزوفرنی با نوروفیدبک ILF به عنوان یک روش مکمل در کنار دارودرمانی استفاده میشود. در واقع این روش و دیگر روش‌های نوروتراپی روش‌های کمک درمانی محسوب می‌شوند. این روش میتواند به کاهش دوز داروها و مدیریت بهتر علائم کمک کند، اما جایگزین کامل داروهای ضدروان‌پریشی نیست. لذا استفاده همزمان از این دو روش سبب دریافت بهترین نتایج خواهد شد.
- درمان نوروتراپی اسکیزوفرنی چه تفاوتی با روش‌های سنتی دارد؟
درمان نوروتراپی اسکیزوفرنی برخلاف داروهای ضدروان‌پریشی که عمدتاً بر گیرنده‌های عصبی تأثیر می‌گذارند، فعالیت‌های الکتریکی مغز را بهینه‌سازی میکند. این روش عوارض جانبی کمتری داشته و میتواند در بهبود پایداری هیجانی و تمرکز بیماران نقش مؤثری ایفا کند.
- درمان اسکیزوفرنی با نوروفیدبک ILF برای چه بیمارانی مناسب است؟ این روش برای بیمارانی که به درمان‌های دارویی مقاوم بوده یا دچار عوارض جانبی شدید ناشی از داروها هستند، مناسب است. همچنین میتواند به بیمارانی که درگیر علائم منفی اسکیزوفرنی مانند کاهش تعامل اجتماعی و اختلال شناختی هستند، کمک کند.
- آیا نوروفیدبک ILF عوارض جانبی دارد؟ نوروفیدبک ILF یک روش غیرتهاجمی و ایمن است. برخی بیماران ممکن است در جلسات اولیه دچار خستگی یا تغییرات موقتی در تمرکز شوند، اما این عوارض گذرا بوده و پس از مدتی برطرف می‌شوند.
